Johan, enige tijd geleden heb je samen met het AntiDiscriminatieBureau Zeeland en MWRZ een webinar gegeven over LHBTI+ bij de gemeente Reimerswaal. Al eerder heb je workshops gegeven over het LHBTI-onderwerp aan hulpverleners. Merk je verbetering in de kennis bij hulpverleners?
Ik merk dat de meeste hulpverleners steeds een beetje meer snappen waar LHBTI over gaat. Niet iedere cliënt die binnen deze doelgroep valt, komt nog langer bij mij terecht. Dit leek een aantal jaren terug wel het geval. Men kan steeds beter omgaan met die diversiteit, zeker wanneer de hulpvragen hier niet aan gerelateerd zijn. Een open houding en juiste bejegening is dan voldoende. Ik hoop en denk dat de vorige voorlichtingen hier ook aan hebben bijgedragen. Ook is er de afgelopen jaren meer aandacht gekomen voor LHBTI in de media en op TV, met diverse programma’s. De LHBTI-hulpvragen die bij mij terecht komen gaan meer over het LHBTI-vraagstuk zelf en wat er allemaal bij komt kijken. Daarbij hebben de LHBTI-hulpvragen invloed op alle leefgebieden. Dit vraagt een specifiekere aanpak en daarbij zijn cliënten bij mij aan het goede adres.
Waar liggen voor jou de zorgen?
Uit de cijfers blijkt dat Lesbische- , homo- en bi-seksuelen 5 x zo vaak zelfdoding plegen dan hetero’s. Toen ik 7 jaar geleden begon met dit werk, stond dit cijfer nog op 4,5! Het valt mij op dat er binnen de LHB groep weinig hulpvragen binnenkomen, terwijl dit binnen de orthodox christelijke en islamitische gemeenschap toch een groot issue is. En het kan niet zo zijn, dat daar geen mensen met een andere geaardheid zijn. Als een andere geaardheid niet langer een probleem zou zijn, zou het suïcide cijfer ook gezakt moeten zijn, maar dit is niet het geval. Daarbij is de drempel groot om hulp te zoeken in als je streng religieus bent. Het wordt verzwegen of weggestopt, met de gevolgen van dien. Hierin spreek ik ook uit eigen ervaring. De uitdaging is om deze groep zichtbaarder te maken en de drempel tot het geven van hulp zo laag mogelijk.
Zijn die zorgen voor de transgenders en interseksuelen er niet?
Helaas zijn deze cijfers nog teleurstellender. Echter is deze worsteling en een gewenste oplossing lichamelijk zichtbaarder dan een andere geaardheid. Ongeveer 95% van de aanmeldingen bij MWRZ betreffen transpersonen. Voor begeleiding bij MWRZ binnen het Zeeuwse is geen wachttijd, maar behandeling bij de landelijke genderpoli’s is een grote zorg. Er gelden landelijke afspraken met de zorgverzekeraars en de genderpoli’s en het aantal patiënten wat behandeld wil worden, staat niet in verhouding tot het aantal aan te bieden behandelingen. Wachttijden konden al oplopen tot 2,5 jaar voordat behandeling kon starten, maar met de corona is dit nog verder opgelopen. In de praktijk zie ik dan ook dat cliënten zelf gaan dokteren. Ze bestellen bloedtesten en starten zelf met hormoonmedicatie. En de transpersonen die een operatie willen, moeten lang wachten op de ingreep. Niet iedere transpersoon wil dit, maar als dit het geval is, komt dat de mentale gezondheid uiteraard niet ten goede.
Wat interseksuele personen betreft, lijkt dit nog een ‘ondergeschoven kindje’, wat nu steeds meer aandacht krijgt. Er wordt voor deze doelgroep steeds meer aandacht gevraagd, en onderzoeken gedaan. Het valt mij op dat de aandacht met name in de medische sector ligt, bijvoorbeeld bij huisartsen en andere doktoren en specialisten. Een interseksuele dame die hier voorlichting over gaf, noemde het gekscherend: “Ik voelde me een kijkdoos, voor alle medici op de afdeling”. Dat kan natuurlijk niet.
Waarin zie jij hier de kansen liggen?
De kansen hierin bestaan uit 2 verschillende perspectieven. Vanuit de gemeenten bekeken, is door bezuinigingen steeds meer de focus komen te liggen op het zo min mogelijk inzetten van hulp via bijv. de WMO. In de praktijk resulteert dit bij sommige gemeenten, dat cliënten soms een half jaar op de wachtlijst staan bij de gemeenten zelf. Pas bij een dreigende crisis of suicide poging is er dan hulp mogelijk. Terwijl er hier bij MWRZ geen wachtlijst is en cliënten het liefst zo snel mogelijk langs willen komen! Ik denk dat het voor gemeenten noodzakelijker is, om de focus te leggen op de basis/kernwaarden van een persoon: Kunnen zijn wie je wilt zijn. Zolang dit bij LHBTI personen niet lekker loopt, zullen schuldenaanpak, begeleiden naar werk etc. vaak resulteren in symptoom bestrijding, wat op de langere termijn voor gemeenten en zorgverzekeraars nog meer geld kost. Clientvragen zullen niet snel veranderen en zorgaanbieders ook niet. Het is de regelgeving en economische tendens die het lastig maakt om de hulp ook te financieren.
Eerder ben ik diverse malen benaderd om mee te denken in een SOS project, samenwerken over stelsels, tussen gemeenten en zorgverzekeraars. Voor de LHBTI-populatie kan dit interessant zijn, omdat dan de zorg zowel uit de zorgverzekering als uit de WMO betaald kan worden. Helaas lijkt dit door corona stil te liggen. Ik zie een belangrijke opdracht om een win-win scenario voor alle partijen te realiseren. Ik zie hier een belangrijke kans liggen, waar ik als zorgaanbieder graag in mee wil denken.
Daarbij is het belangrijk dat er preventief gewerkt wordt. Dit wordt nu al vaak gedaan, bijvoorbeeld verplicht lesmateriaal en voorlichting op scholen, aandacht via campagnes en evenementen. Hierin zouden kerkgenootschappen nog een flinke slag kunnen winnen, al begrijp ik hoe lastig dit ethisch dilemma kan zijn. Daarom wil ik kerkgenootschappen benadrukken dat het beter is om niet langer weg te kijken, maar een helpende hand te bieden. In mijn werk kom ik vaak cliënten tegen die psychisch zwaar beschadigd zijn, door sociale druk van de kerk en omgeving. Het lijkt mij niet dat dit de intentie is. Ik denk en help hier graag in mee, want hierin is nog veel werk te doen. Gelukkig zijn er ook kerken waar het voor LHBTI’s wel een veilige haven kan zijn. Zo is er de website www.wijdekerk.nl waar kerkgenootschappen opstaan, die LHBTI vriendelijk zijn.
Zijn er nog andere aandachtspunten die je wil benoemen?
Het lijkt misschien dat alle kennis omtrent diversiteit veel is en veel vraagt van jou als hulpverlener, maar door je open te stellen, niet bang zijn om fouten te maken en gewoon te luisteren naar de LHBT-cliënt kom je al ver. Behandel iedereen als mens, ongeacht hoe, wie, wat of waar. Durf ook je collega’s aan te spreken, als je bemerkt, dat hij/zij dingen op een andere manier beter zou kunnen zeggen, bespreek het bijv. anoniem in intervisie met elkaar.
Hoe zie jij de toekomst met jouw hulpverlening en MWRZ?
Naast de roze hulpverlening voor LHBTI’s bied ik begeleiding aan kwetsbare jongeren in onze Zeeuwse samenleving. In alle begeleidingen is het mijn taak om mij zo overbodig mogelijk te maken en dat cliënten leren zichzelf te helpen. Om dit nog beter te realiseren heb ik de basis en verdiepingsopleiding Breinkennis gevolgd. Deze breinkennis vertelt op basis van de laatste neurowetenschappelijke inzichten hoe het brein werkt. Als je dit combineert met de evidence based methodieken uit het sociaal werk, krijg je prachtige resultaten. Ook persoonlijk heeft het mij heel veel opgeleverd. Ook ik sta steviger in mijn schoenen. De eerste resultaten bij cliënten zijn ook veel belovend.
In de breinkennis komt ook naar voren hoe hormonen werken op ons brein en lichaam. Met name voor de transgender cliënten is dit een welkome aanvulling. Ik durf wel te zeggen dat iedere cliënt die bij MWRZ de breinkennis tijdens de begeleiding oppikt, bagage mee krijgt voor de rest van het leven.